NOWELIZACJA KODEKSU SPÓŁEK HANDLOWYCH

W dniu 13 października 2022 roku wejdzie w życie nowelizacja Kodeksu Spółek Handlowych.

Najważniejsze zmiany dotyczyć będą między innymi funkcjonowania rady nadzorczej w spółce z o.o. oraz spółce akcyjnej oraz prostej spółce akcyjnej. Ustawodawca wprowadza także do Kodeksu nowość, tj. są Grupy Spółek, a także inne zmiany.

1. Grupy spółek

Poprzez nowelizacje Kodeksu Spółek Handlowych, Ustawodawca wprowadzi do tej ustawy nowe rozwiązanie, jakim będą grupy spółek. Zmiana ta będzie służyła wprowadzeniu do Kodeksu elementów prawa holdingowego.

Na gruncie znowelizowanych przepisów, grupy spółek będą definiowane jako „spółka dominująca i spółka albo spółki zależne, będące spółkami kapitałowymi, kierujące się zgodnie z uchwałą o uczestnictwie w grupie spółek wspólną strategią w celu realizacji wspólnego interesu (interes grupy spółek), uzasadniającą sprawowanie przez spółkę dominującą jednolitego kierownictwa nad spółką zależną albo spółkami zależnymi”.

W związku z wprowadzeniem kompleksowych rozwiązań w zakresie spółek dominujących i spółek zależnych, uchylony zostanie art. 7 k.s.h., stanowiący o obowiązku zawiadomienia Sądu o powstaniu stosunku zależności pomiędzy Spółkami.

Istotą wyżej opisanych zmian będzie wprowadzenie do treści ustawy działu IV, w którym to wyróżniono dokładne uprawnienia przysługujące spółce dominującej względem spółki zależnej. Do najważniejszych uprawnień należą:

• Uprawnienie do wydawania wiążących poleceń spółce zależnej – jednakże, na podstawie Art. 214 k.s.h., spółka zależna będzie mogła podjąć uchwałę o odmowie wykonania wiążącego polecenia, jeżeli jego wykonanie doprowadzi do niewypłacalności albo zagrożenia niewypłacalnością spółki zależnej.
• Uprawnienie do stałego nadzoru nad spółką zależną poprzez radę nadzorczą spółki dominującej.
• Uprawnienie do podjęcia uchwały o przymusowym wykupie wspólników lub akcjonariuszy spółki zależnej przez spółkę dominującą, reprezentującą 90% kapitału zakładowego spółki zależnej.

Ustawodawca przewidział także przepisy, na podstawie których uregulowane zostaną stosunki pomiędzy spółką dominującą oraz spółką zależną, a w szczególności:

• Dostęp spółki dominującej do ksiąg i dokumentów spółki zależnej
  W sytuacji, w której spółka zależna odmówi wydania ksiąg i dokumentów, na podstawie art. 21⁶ § 3 spółka dominująca będzie mogła wystąpić do właściwego Sądu Rejestrowego z wnioskiem o zobowiązanie spółki zależnej do udostępnienia ksiąg i dokumentów.
• Badanie rachunkowości oraz działalności spółki zależnej na wniosek wspólników lub akcjonariuszy mniejszościowych (reprezentujących co najmniej 10% kapitału zakładowego) spółki zależnej
  Wniosek w tej sprawie będzie składany do właściwego Sądu Rejestrowego, który wyznaczał będzie firmę audytorską prowadzącą badanie rachunkowości oraz działalności spółki zależnej.
• Odpowiedzialność spółki dominującej za szkodę wyrządzoną spółce zależnej w przypadku, gdy szkoda ta została wyrządzona wykonaniem wiążącego polecenia spółki dominującej i nie została naprawiona w wskazanym terminie
• Odpowiedzialność Spółki dominującej wobec wspólników lub akcjonariuszy spółki zależnej
  W tym przypadku spółka dominująca odpowiadała będzie za szkodę polegającą na obniżeniu wartości udziału albo akcji, jeżeli obniżenie to było następstwem wykonania przez spółkę zależną wiążącego polecenia.
• Powołanie grupy spółek oraz ustanie uczestnictwa w grupie spółek
  Dołączenie do grupy spółek będzie dokonywane poprzez podjęcie uchwały większością trzech czwartych głosów przez zgromadzenie wspólników albo walne zgromadzenie akcjonariuszy spółki zależnej wraz ze wskazaniem spółki dominującej.

2. Zmiany dotyczące rad nadzorczych

Kolejną zmianą wprowadzoną do Kodeksu Spółek Handlowych będzie znowelizowanie przepisów o działalności rady nadzorczej w spółce z o.o. , spółce akcyjnej oraz prostej spółce akcyjnej, a w zasadzie dodanie przepisów zawierających zasady funkcjonowania rady nadzorczej.

Najważniejszą kompetencją, w jaką zostanie wyposażona rada nadzorcza, jest uprawnienie do żądania od zarządu, prokurentów oraz osób zatrudnionych w spółce wszelkich informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień dotyczących działalności spółki lub jej majątku.

Wyżej wymienione dokumenty będą udostępniane radzie nadzorczej w terminie dwóch dni od chwili złożenia żądania przez radę nadzorczą.

Zarząd, prokurent lub osoba zatrudniona w spółce nie będzie mogła utrudniać radzie nadzorczej dostępu do potrzebnych dokumentów.

Dodatkowo, członek rady nadzorczej na każdym jej posiedzeniu będzie mógł zażądać przedstawienia potrzebnych dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień.

Powyższe uprawnienie zostanie ujęte w ten sam sposób w stosunku do rad nadzorczych występujących w spółkach z o.o., spółkach akcyjnych i prostych spółkach akcyjnych.

Kolejną zmianą będzie możliwość powołania komitetu rady nadzorczej oraz doradcy rady nadzorczej.

Rada nadzorcza będzie mogła ustanowić komitet stały lub doraźny, składający się z członków rady nadzorczej, w celu pełnienia określonych czynności nadzorczych.

Komitet rady nadzorczej będzie powoływany w spółkach z o.o. oraz w spółkach akcyjnych. Przepisy nie przewidują takiej możliwości w przypadku prostej spółki akcyjnej.

Dodatkowo, na gruncie nowych przepisów możliwe będzie powołanie przez radę nadzorczą doradcy . Jednakże, przepis wyraźnie zaznacza, że możliwość taką będzie musiała przewidywać umowa spółki lub statut.

Powołanie doradcy będzie mogło nastąpić wraz z podjęciem uchwały przez radę nadzorczą w sprawie zbadania na koszt spółki określonej sprawy dotyczącej działalności spółki lub jej majątku przez wybranego doradcę.

W przypadku prostej spółki akcyjnej i spółki akcyjnej, rada nadzorcza będzie miała możliwość zdecydowania o udostępnieniu walnemu zgromadzeniu akcjonariuszy wyników kontroli przeprowadzonej przez doradcę, chyba że spowoduje to szkodę dla spółki.

Doradca zobowiązany będzie do zachowania tajemnicy względem wszystkich niepublicznych informacji, o jakich dowiedział się przeprowadzając badanie określonej sprawy. Obowiązek ten nie będzie ograniczony w czasie.

Ostatnią zmianą w zakresie funkcjonowania rady nadzorczej w związku z nowelizacją Kodeksu Spółek Handlowych będzie udział kluczowego biegłego rewidenta w posiedzeniach rady nadzorczej.

Uczestnictwo biegłego rewidenta, który przeprowadzał badanie sprawozdania finansowego spółki, będzie obowiązkowe, jeżeli sprawozdanie finansowe podlegać będzie badaniu ustawowemu. W takiej sytuacji, rada nadzorcza będzie zobowiązana do poinformowania z tygodniowym wyprzedzeniem biegłego rewidenta o posiedzeniu rady nadzorczej.

Podczas posiedzenia rady nadzorczej, biegły rewident przedstawiał będzie radzie nadzorczej sprawozdanie z przeprowadzonego badania oraz udzielał będzie odpowiedzi na pytania członków rady nadzorczej.

Opisany powyżej obowiązek uczestnictwa biegłego rewidenta w oznaczonych posiedzeniach rady nadzorczej dotyczyć będzie spółki z o.o., spółki akcyjnej i prostej spółki akcyjnej.

3. Sposób ustalania kadencji członków zarządu

W następnej kolejności Ustawodawca wprowadził zmiany do art. 202 § 2 k.s.h. oraz art. 369 k.s.h., których celem ma być rozwianie wątpliwości odnośnie do sposobu obliczania kadencji członka zarządu w spółce z o.o. oraz spółce akcyjnej.

Zmiany w dwóch wyżej wskazanych przepisach polegają na dodaniu do nich zdania drugiego, brzmiącego „Kadencję oblicza się w pełnych latach obrotowych, chyba że umowa spółki/statut spółki stanowi inaczej”.

Powyższa zmiana jest odpowiedzią na potrzebę uregulowania sytuacji, w której umowa spółki (w spółce z o.o.) lub statut (w spółce akcyjnej) nie wspominały nic o obliczaniu kadencji członka zarządu. W związku z czym, na mocy nowelizacji przepisów, kadencja członka zarządu będzie kończyła się wraz z końcem roku obrotowego.

4. Nowe wymogi dotyczące protokołów uchwał zarządu

Efektem nowelizacji będzie również dodanie do Kodeksu Spółek Handlowych art. 208¹ oraz zmiana art. 300⁵⁸ § 5 i art. 376, stanowiących o wymogach, jakie powinny spełniać protokoły uchwał zarządu w spółce z o.o., spółce akcyjnej i prostej spółce akcyjnej.

Na mocy powyższego przepisu, protokół uchwał zarządu powinien zawierać:

• Porządek obrad,
• Imiona i nazwiska członków zarządu,
• Liczbę głosów oddanych na poszczególne uchwały.

W protokole powinno zaznaczyć się także zdania odrębne zgłoszone przez członków zarządu wraz z ich ewentualnym umotywowaniem.

Protokół powinien zostać podpisany przynajmniej przez członka zarządu prowadzącego posiedzenie lub zarządzającego głosowanie, chyba że umowa spółki, statut, bądź też regulamin stanowić będą inaczej.

5. Obowiązek lojalności wobec spółki

Kolejną zmianą w treści Kodeksu Spółek Handlowych będzie dodanie przepisów o obowiązku dochowania lojalności członka zarządu oraz rady nadzorczej wobec spółki.

Poprzez wprowadzenie art. 209¹ oraz art. 214¹ , Ustawodawca nałoży na członków zarządu oraz rady nadzorczej w spółce z o.o. obowiązek dołożenia staranności w wykonywaniu swojej funkcji oraz dochowania lojalności spółce.

Z obowiązkiem tym będzie łączyć się również zakaz ujawniani tajemnic spółki również po wygaśnięciu mandatu członka zarządu lub rady nadzorczej.

Nowododane przepisy art. 377¹ oraz art. 387¹ nakładać będą analogiczne obowiązki na członków zarządu oraz rady nadzorczej w spółce akcyjnej.

6. Udostępnianie dokumentów wspólnikom i akcjonariuszom

Ustawodawca zmieni także przepisy dotyczycące udostępniania dokumentów na żądanie wspólników (w spółce z o.o.) oraz akcjonariuszy (w spółce akcyjnej oraz prostej spółce akcyjnej).

Dodając § 4¹ do art. 231 k.s.h., Ustawodawca przewidział możliwość udostepnienia dokumentów na żądanie wspólnikowi.

Dokumenty, których wydania będzie mógł żądać wspólnik, będą musiały odpowiadać treścią sprawozdaniu zarządu z działalności spółki, sprawozdaniu finansowemu lub sprawozdaniu rady nadzorczej.

Wspólnik będzie mógł zgłosić swoje żądanie od dnia zwołania zwyczajnego zgromadzenia wspólników.

Wyżej wymienione dokumenty organy spółki będą musiały wydać wspólnikowi niezwłocznie, ale nie później niż w terminie dwóch dni powszednich od dnia zgłoszenia żądania.

Analogiczne uprawnienia uzyskają również akcjonariusze spółki akcyjnej (art. 395 § 4 k.s.h.) oraz prostej spółki akcyjnej (art. 300 ⁸² § 4 k.s.h.).

7. Business Judgement Rule

Ważną zmianą będzie także modyfikacja zasad odpowiedzialności członków zarządu oraz rady nadzorczej spółek kapitałowych, poprzez wprowadzenie do art. 483 § 3 zasady business judgment rule.

Zmiana ta wprowadzi zasadę, na podstawie której członek zarządu, rady nadzorczej oraz likwidator nie będą naruszać obowiązku dołożenia staranności przy wykonywaniu swoich obowiązków, jeżeli postępując w sposób lojalny będą działać w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego na podstawie informacji, analiz i opinii, które powinny być uwzględnione przy podejmowaniu danej decyzji.

W związku z powyższym, osoba piastująca wyżej wspomniane funkcje nie będzie ponosiła odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną spółce, jeżeli działała w granicach uzasadnionego ryzyka, a działanie swoje opierała na dostępnych analizach i ocenach.

8. Odpowiedzialność za naruszenie obowiązków informacyjnych

Ostatnią zmianą dokonaną w treści Kodeksu Spółek Handlowych będzie dodanie art. 587¹ oraz art. 587² , które stanowią o karze za naruszenie obowiązków informacyjnych.

Art. 587¹ k.s.h. dotyczy naruszenia obowiązku informacyjnego w związku z żądaniem przez radę nadzorczą dostępu do informacji oraz dokumentów, pozwalających na rewizję stanu majątku spółki lub jej działalności.

Art. 587² k.s.h. dotyczy naruszenia obowiązku informacyjnego w stosunku do doradcy rady nadzorczej w zakresie w jakim zarząd powinien zapewnić mu dostęp do żądanych dokumentów i informacji.

Opisane powyżej czyny będą zagrożone karą grzywny nie niższą niż 20 000 zł i nie wyższą niż 50 000 zł albo karą ograniczenia wolności.

Jeżeli sprawca będzie działał nieumyślnie, podlegał będzie karze grzywny nie niższej niż 6000 zł i nie wyższej niż 20 000 zł.

Na pytania związane z omówioną nowelizacją odpowie Jan Mielczarek (e-mail: [email protected]).